Ferdinand de Lesseps

Ferdinand de Lesseps
fr. Ferdinand Marie vicomte de Lesseps
Doğum tarixi	19 noyabr 1805(1805-11-19)[…]
Doğum yeri	Versal, Birinci Fransa İmperiyası
Vəfat tarixi	7 dekabr 1894(1894-12-07)[…] (89 yaşında)
Dəfn yeri	Per-Laşez qəbiristanlığı
Vətəndaşlığı	Fransa
Milliyyəti	fransız
Təhsili	IV Henri Liseyi[d]
Fəaliyyəti	hüquqşünas, mühəndis, diplomat
Tanınır	Süveyş kanalı
Mükafatları
Üzvlüyü	Fransa Akademiyası (1884–), Fransa Elmlər Akademiyası (1873–), Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyası, Fransa Coğrafiya Cəmiyyəti
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ferdinand Mari, vikont de Lesseps (fr. Ferdinand Marie vicomte de Lesseps; 19 noyabr 1805^[…], Versal, Birinci Fransa İmperiyası – 7 dekabr 1894^[…]) — fransız diplomatı, Süveyş kanalının tikilməsinə rəhbərlik etmişdir.

Fəaliyyəti

Süveyş kanalı

1825–1849-cu illərdə Avropa və Afrikanın bir sıra ölkələrində, o cümlədən 1831–1837-ci illərdə Misirdə müxtəlif diplomatik vəzifələr tutmuşdur. Misir məhkəməsinin nümayəndələri ilə şəxsi əlaqələrdən istifadə edərək, 1854-cü ildə Misir hökmdarı Səid Paşadan Süveyş kanalının inşası üçün güzəşt almışdır. 1859–1869-cu illərdə bu kanalın tikintisinə rəhbərlik etmişdir. İnşaatın uğurla başa çatması və kanalın açılması ona layiq bir şöhrət gətirdi: Lesseps bir çox elmi cəmiyyətin üzvü oldu, Fəxri Legion ordeni ilə təltif edildi.

Panama kanalı

Panama kanalının inşası üçün 1879-cu ildən bu yana rəhbərlik etdiyi Panama səhmdar cəmiyyəti ilə yaşanan qalmaqal onun nüfuzuna xələl gətirə bilməzdi. 1889-cu ildə bu şirkətin dağılması on minlərlə kiçik səhmdarların məhvinə səbəb oldu. Oğurluq, sui-istifadə və maliyyə çətinliklərini gizlətmək üçün şirkət heyəti fransız nazirlərə, senatorlara, müavinlərə və qəzet redaktorlarına rüşvət verdi. Rəsmi araşdırmadan sonra Lesseps və oğlu Şarl 1893-cü ilin fevralında beş il həbs cəzasına məhkum edildi. Məhkəmə bu qərarı tezliklə ləğv etdiyi üçün yalnız oğul cəzasını çəkməli oldu, sonra o da çox çəkmədi.

Lessepsin iki evliliyindən 17 övladı olmuşdur. Sonuncu uşağı Gizelanın qızı, 1885-ci ildə 80 yaşında ikən dünyaya gəlmişdir.

Mükafat və adları

• Albert medalı (1865)
• "Fəxri Legion" ordeni (1869)
• London Kral Cəmiyyətinin fəxri üzvü (1875-ci ildən)
• Fransa Akademiyasının üzvü (1884-cü ildən)
• Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin xarici fəxri üzvü.

Ədəbiyyat

• Smith, G Barnett The Life and Enterprises of Ferdinand de Lesseps (London, 1893)
• de Lesseps, Ferdinand, Souvenirs de quarante ans (trans. by CB Pitman).
• Karabell, Zachary. Parting the Desert: The Creation of the Suez Canal. New York: Knopf. 2003. ISBN 978-0375408830.
• McCullough, David, The Path Between the Seas: The Creation of the Panama Canal 1870–1914 Simon and Schuster, 1977.
• Mellander, Gustavo A. (1971) The United States in Panamanian Politics: The Intriguing Formative Years. Danville, Ill.: Interstate Publishers. OCLC 138568.
• Mellander, Gustavo A.; Nelly Maldonado Mellander (1999). Charles Edward Magoon: The Panama Years. Río Piedras, Puerto Rico: Editorial Plaza Mayor. ISBN 1-56328-155-4. OCLC 42970390.
• Parker, Matthew. Panama Fever: The Epic Story of One of the Greatest Human Achievements of All Time – the Building of the Panama Canal. New York: Doubleday,
• Simon, Maron J. The Panama Affair Charles Scribner's Sons, 1971.

Xarici keçidlər

• Ferdinand de Lesseps (1887). Recollections of forty years. Volume 1. Volume 2. From Internet Archive.
• André Gill (1867). "Ferdinand de Lesseps".
• The Delesseps Family Arxivləşdirilib 2010-11-23 at the Wayback Machine
• The A.B. Nichols archival collection of documents and materials related to the Panama Canal includes a number of references to the French project, including photographs of de Lesseps and his house in Panama. Arxivləşdirilib 2011-07-27 at the Wayback Machine
• Associació de Veïns i Comerciants de la Plaça Lesseps, Gràcia, Barcelona, Catalonia